Nadat new skin u meevoert naar een wereld ver boven de onze, zal deze voorstelling vast nog wel even resoneren in uw dagelijkse leven.
In een video- en audioportret, gemaakt in het kader van Dramaqueens (Toneelhuis), lacht De Meyer: ‘Ik was op een concert van Patti Smith. Hoe zij dan zegt “we need to take care of each other, we need to take care of our waters, of our children!”’ De Meyer imiteert schalks Smiths heesgerookte gebrul. ‘Ik weet niet of theater dat kan, maar zo wil ik daar wel staan.’ Ze heeft misschien niet Smiths punkgehalte, haar zorg om de wereld is even echt.
De Meyer is belezen. Ze kan in interviews moeiteloos refereren aan denkers als Donna Haraway of Achille Mbembe, maar stelt in haar werk ook een amalgaam van haar eigen overtuigingen voorop. Ze wordt dan ook vaak omschreven als ecofeministisch en anti-racistisch. In haar boekje new skin/levitations brengt ze die tweespalt naar voren. Naast haar eigen teksten verwijst ze naar inspiraties en overpeinzingen. Haar theater lijkt op die manier meer te zijn dan een culturele uiting. Het lijkt een vorm van activisme – al weet ze niet of theater dat écht kan.
Alleszins staat het vast dat een trip naar de diepte van new skin iets doet dansen in ons hoofd. De Meyer nestelt zich in een hoekje van uw brein en krijgt, zonder daarover expliciet te moeten worden, haar geliefde denkers binnen in uw wereldbeeld. Ontstaan uit een mengvorm van intuïtieve en bestudeerde dramaturgie, is new skin een theoretische, maar tegelijk erg beweeglijke en zintuiglijke voorstelling.
Een zwarte donkerte maakt plaats voor een klikklakkend insect met vrouwelijke proporties. De Meyer kijkt onverstoorbaar voor zich uit, beweegt met romp en leden en maakt een onnabootsbaar geluid – naar verluidt ontdekte ze dit talent tijdens een Ayahuascatrip. Wie de techniek wil kennen, heeft er het raden naar. Tegelijkertijd dringt ze tot je door en bezweert ze als een oerkracht het toneel. Ze gidst je door een scheppingsverhaal waarin hemel en aarde tot stand komen bij gratie van haar woorden en golvende lichaam. Haar gezicht ademt tegelijkertijd focus en vervoering, terwijl ze haar zinnen herhaalt, doet stilstaan of halverwege afbreekt. Ze beschrijft een wereld die op het punt van ontstaan is en een figuur die daarin meedeint.
Ze wiegt voort op de stemmen van de wereld en incarneert de teksten en denkers die haar inspireren. Ze probeert de aarde en natuur vorm te geven, als een vrouwelijke kracht. Ze verbeeldt een geboorte die tegelijkertijd een wedergeboorte lijkt te zijn. Vervuld van de wereld komt ze er opnieuw in terecht. Het is een nieuwe wereld met een nieuwe figuur, maar toch kan die figuur spreken over museums en restanten van oudere tijden. Het is tegelijkertijd nieuwsgierig zijn én weten. Het is een geboren worden én voelen dat er meer is.
Ze spreekt. Is dat tegen zichzelf of tegen het publiek? Haar blik is ongericht. Haar woorden deinen op het zacht gezoem van de soundscapes. In new skin staat De Meyer als eenzaat op het speelvlak, een lege ruimte die des te meer vorm krijgt door haar spel.
Geschreven en gesproken in Amerikaans Engels is het soms opletten. new skin is een tekstuele voorstelling, maar is tegelijkertijd niet wat we daar doorgaans van verwachten. Van begin tot eind zijn woorden, hun echo’s en bijbehorende nabeelden aanwezig. De taal is kort, helder – soms snedig. Ze kabbelt voort in stiltes en bochten. De Meyers stijl is veelzeggend in haar minimalisme. Met een arsenaal aan frasen die uitblinken in eenvoud roept ze het ene beeld na het andere op, waarbij een toeschouwer al snel het stuur over eigen lichaam verliest. ‘You are a body now.’ De zin overmeestert ons. Ze stuurt ons aan om te her-lichamen en we worden samen met haar stem herboren wanneer die het donkere speelvlak doorklieft. De lege enscenering biedt zo ruimte om de dingen tot ons te laten komen.
Het gaat De Meyer, volgens datzelfde portret van Dramaqueens, echter niet om een primeren van tekst. Tekst en beweging vormen een organisch geheel, waarin de twee afwisselend het woord voeren. Wanneer ze in interviews en besprekingen flarden citeert, kan ze haar lichaam niet in toom houden: haar gekronkel is van binnenuit verweven met haar zegging. De betekenis die teksten meedragen, is volgens De Meyer rationeel van aard. Die van lichaam, licht en geluid is zintuiglijk. Toch lijkt haar taal aan dat rationele te ontsnappen. Wanneer ze ons in de wedergeboorte duwt, is de taal enorm performatief – de taal lijkt te handelen op zichzelf. Ze werkt wervend, als een spandoek op een mars.
new skin probeert ons dan ook die twee interpretatielagen – die in het westen van elkaar zijn afgescheurd – opnieuw samen te brengen. Het is een 53 minuten durende terugplooiing van lichaam op geest, waarin de twee elkaar vergeten en opnieuw tegenkomen. Hierin vinden we De Meyers activistisch intellectualisme terug: de stemmen van elders en van oudsher sporen de performer, naast de crisissen van vandaag, aan om te herevalueren. Het is een voorstelling die doet twijfelen tussen het passieve en het actieve en in vraag stelt wat het actieve nu net is. Kijk je naar De Meyer, vol begeestering, maar kan je na afloop de woorden niet meer bijeen puzzelen? Is dat een probleem? Moeten we dat verhelpen? Het politieke bewustzijn van De Meyer zit vaak verwikkeld in haar fanatieke zoektocht naar andere, veelal verguisde manieren om de wereld te beleven.
In haar introductiefilmpje als maker van Toneelhuis verwijst ze bijvoorbeeld naar Boubo, een verzamelnaam voor vruchtbaarheidsbeeldjes uit culturen waar vrouwelijke goden aanbeden werden. Alleen de vrouw kan leven genereren en onderhouden, en de voluptueuze beeldjes zijn een laatste restant van de waardering die daarbij hoorde. Zo kan je new skin ook lezen als een feministisch herschrijven van de schepping. Niet alleen is de assertief-zelfverzekerde houding van De Meyer iets dat lijkt op een reclaimen van het discours, haar streven naar een samenspel van woord en (zintuiglijk) lichaam is de getuige van een hoop op verzoening tussen traditioneel mannelijke en vrouwelijke kwaliteiten. Haar inspiratiebron Boubo en de focus op het geboren worden en scheppen, vormen zo een gezond tegenwicht voor het patriarchale idee van het passieve (want tijdens seks de ontvangende partij) vrouwenlichaam. De actieve, vrouwelijke functie van het creëren van levende organismen wordt zo bovenaan geplaatst.
Daarnaast speelt new skin met een spanning tussen actief en passief kijken. De Meyer gebruikt haar stem, de woordelijke herhalingen en haar ledematen op een manier die vaak enigmatisch en trancematig werkt. De tekst stapelt op tot ze niet meer bij te houden valt, het klikken en klakken lijken wel echo’s uit het regenwoud die ons verbinden met een soort natuurlijkere beginfase.
Toch is haar maatschappelijke betrokkenheid en de theoretische basis van haar voorstelling net sturend in de vorm. De zintuiglijke beleving die u zo opdoet is immers een vorm van kennis, die traditioneel op weinig aanzien kan rekenen. De Meyers voorstelling geeft u de kans om dat te herevalueren. new skin laat de kijker een opening om zich te herpositioneren binnen de wereld, zoals De Meyers lichaam en stem dat doen in de materie van de voorstelling. Het is een uitnodiging om uit het zijn te stappen en jezelf te bevragen – desnoods via een Ayahuascatrip, al kan de trance van de voorstelling misschien al voor genoeg trilling in je wereldbeeld zorgen.
Haar taal, lichaam en ideeën zet De Meyer volop in om via het theater een nieuwe zijnswijze te introduceren. U mag u dan niet herboren voelen op de manier dat een lekker warm bad met zeezoutscrub dat kan veroorzaken, u maakt misschien kennis met een andere vorm van kennis en betekenis. Op die manier is new skin, net als het werk van Haraway of Mbembe – of De Meyers verplaatsing van de première, van Troubleyn naar V36 – een vorm van teder activisme.
‘We zijn allemaal met elkaar verbonden, en met de natuur’, zegt De Meyer. We need to take care of each other. Of our waters. Of our children. Zorg. De mens is geen heerser, maar een drijvend element in de lege ruimte die De Meyer met taal en beeld oproept. Het is zaak om onze verbintenis opnieuw aan te sterken.
Ans Van Gasse - blog Het Theaterfestival
← Ga terug